Na podstawie prowadzonych od końca XIX wieku (niemal do końca XX wieku) obserwacji meteorologicznych i astronomicznych wykazano, iż w naszym rejonie geograficznym niemal cyklicznie, w połowie maja pojawia się nagły napływ zimnego polarnego powietrza, niosący często przymrozki. Takie same doświadczenia płynęły z uprawy roślin, prowadzonej przez rolników i ludność wiejską. Zaobserwowano, iż najczęściej nagłe ochłodzenie zdarzało się między 1 a 20 maja, a w szczególności w dniach 12-15 maja.

Choć maj kojarzy się zwykle z wiosną, słońcem i ciepłą pogodą, to spadki temperatury w ciągu tych kilku dni osiągały (i często osiągają) nawet kilkanaście stopni. Wszystko to sprawiło, że pojawiło się powszechnie stosowane określenie zimnych ogrodników, czyli: Pankracego (12 maja), Serwacego (13 maja), Bonifacego (14 maja).

Dzień 15 maja, czyli imieniny Zofii, nazwano zimną Zośką i przyjęto, iż po tym dniu nie powinny już zdarzać się wiosenne przymrozki. To istotne terminy, niezbędne do tego, by zaplanować, jak ochronić rośliny w ogrodzie przed wiosennymi przymrozkami,  wstrzymywano się więc z sadzeniem i siewem do gruntu roślin wrażliwych na niskie temperatury (np. niektórych warzyw). Na przestrzeni dziesięcioleci powstało także wiele przysłów odnoszących się do zimnych ogrodników i zimnej Zośki, potwierdzających tylko ich wpływ na ocenę pogody oraz uprawę roślin. Ta cenna obserwacja i powtarzająca się pogodowa anomalia sprawiły, iż dzień 15 maja jest już powszechnie traktowany, jako termin graniczny największego ryzyka wystąpienia wiosennych przymrozków.

Przymrozki występujące niemal cyklicznie w dniach 12-15 maja, mogą być także groźne dla roślin już rosnących w ogrodzie – wiele z nich już kwitnie lub ich pąki właśnie pękają. Niebezpieczne jest to między innymi dla drzew owocowych, ponieważ przemarznięcie ich kwiatów lub pąków w tym czasie, może oznaczać brak owoców w danym roku. Nie zapominaj też  o innych pilnych pracach w ogrodzie, które masz do wykonania w lutym.

Uszkodzeń mogą doznać także kwitnące lub rozpoczynające wtedy kwitnienie krzewy ozdobne (np. azalie, różaneczniki, magnolie). Z tego względu, warto przygotować się wcześniej na wystąpienie nagłego znacznego spadku temperatury, który po okresie dłuższego ocieplenia wiosennego może być dla roślin zabójczy. Warto więc uważnie śledzić prognozy pogody w okolicach połowy maja i gdy tylko zapowiadane są przymrozki, trzeba okryć lub zabezpieczyć rośliny ogrodowe, np. przez owinięcie ich odpowiednią warstwą białej agro-włókniny lub innego materiału przepuszczającego powietrze.

Tekst MS

Opracowanie graficzne JF