Artyści, politycy, rewolucjoniści. Prawdziwe życie „Niebezpiecznych Dżentelmenów”

Wykład wygłoszony w dniu 15 marca 2023 r. przez Panią Krystynę Latała był kontynuacją i rozszerzeniem informacji przedstawionej wcześniej przed filmem „Niebezpieczni dżentelmeni.” Wykład i  przygotowana prezentacja przybliżając nam prawdziwe losy „Niebezpiecznych dżentelmenów”, uświadomiła nam jednocześnie, iż śledząc prawdziwe losy Teodora Konrada Korzeniowskiego (J.Conrada),Tadeusza Boya – Żeleńskiego, Stanisława Ignacego Witkiewicza i Bronisława Malinowskiego, musimy stwierdzić, że w 1914 roku nie mogli się spotkać w takim składzie, jak w fabule filmu. Wielu z nich jednak naprawdę zetknęło się ze sobą, znało się lub w podobnym czasie przebywało w Zakopanem. Pani Krystyna Latała przedstawiając ich życiorysy – które z wiadomych względów musiały redakcyjnie zostać zminimalizowane do najbardziej istotnych kwestii – przybliżyła prawdziwe losy bohaterów filmu na tle istniejących wówczas za ich życia wydarzeń społecznych, politycznych i kulturalnych oraz czasem tylko symboliczny, kontakt z Zakopanem.

Joseph Conrad (1857-1924) –  w filmie grany przez Andrzeja Seweryna

Urodzony w Berdyczowie Józef Teodor Konrad Korzeniowski zyskał międzynarodową sławę jako angielski pisarz Joseph Conrad, twórca tak wybitnych powieści, jak „Jądro ciemności”, „Lord Jim”, „W oczach zachodu” czy „Smuga cienia” oraz wiele innych, które później przyniosły mu światową sławę . Jako dziecko tułał się wraz z rodzicami po Rosji. Przez pewien czas mieszkał w Krakowie, gdzie był uczniem gimnazjum. Wcześnie osierocony, już jako trzynastolatek zdecydował, że będzie marynarzem. W wieku 17 lat wyjechał do Marsylii
i zrealizował swoje zamierzenie. Pisarzem został po trzydziestce, od razu zyskując uznanie krytyków i publiczności.

W lipcu 1914 przebywał w Krakowie gdzie zastał go  wybuch I wojny światowej. Nie mogąc powrócić do Anglii, w początku sierpnia Conrad z Rodziną wyjechał do Zakopanego gdzie przebywał ponad dwa miesiące. Mieszkali w pensjonacie „Konstantynówka”.

Conradowie opuścili Zakopane 8 października 1914 roku. Jak wiemy, w czasie jego pobytu
w górach nie było tam ani Bronisława Malinowskiego, ani Witkacego. Ich zakopiańskie spotkanie z Josephem Conradem w „Niebezpiecznych dżentelmenach” jest więc zupełną fikcją.

Tadeusz Boy-Żeleński (1874-1941) – w filmie grany przez Tomasza Kota

Pierwowzór głównego bohatera filmu, zanim stał się jedną z najpopularniejszych gwiazd literackich dwudziestolecia międzywojennego, kontrowersyjnym publicystą, krytykiem
i tłumaczem francuskich dzieł, znany był przede wszystkim jako kabareciarz i satyryk, autor wierszy, piosenek i skeczy krakowskiego „Zielonego Balonika” (1905-1912).Jego losy doskonale pamiętamy z wykładu z dnia 14 stycznia 2023r, Prof. Edwarda Tutaja.

Z Podhalem i środowiskiem pisarzy związał się jeszcze jako nastolatek, głównie dzięki kuzynowi Kazimierzowi Tetmajerowi. Zakopane było miejscem letnich wakacji Boya, potem wyjeżdżał tam razem z żoną Zofią i synem Stanisławem), który chodził nawet do gimnazjum. W sierpniu 1939 roku spędził w Zakopanem dwa tygodnie ze swoją kochanką
i współpracowniczką Ireną Krzywicką (1899-1994). Widzieli się wtedy po raz ostatni. Niespełna dwa lata później Boy został rozstrzelany we Lwowie przez Niemców w czasie tzw. mordu profesorów lwowskich.

Bronisław Malinowski (1884-1942) – w filmie grany przez Wojciecha Mecwaldowskiego

Zaledwie rok starszy od Witkiewicza, Bronio Malinowski wczesne dzieciństwo spędził we wsi Ponica koło Rabki, a ponieważ chorował na gruźlicę, jego ojciec wynajął dom   w Zakopanem, gdzie chłopiec i jego matka spędzali większą część roku. Staś i Bronio poznali się jako dzieci,
a ich przyjaźń przetrwała wiele lat. W 1906 roku Witkacy mieszkał u państwa Malinowskich, gdy studiował w Krakowie. Świadectwem ich relacji jest obszerny zbiór korespondencji. W 1914 roku Witkiewicz słał do Malinowskiego rozpaczliwe listy i właśnie to stało się powodem zaproszenia przyjaciela na zamorską wyprawę. W Zakopanem Malinowski pojawił się jeszcze dwukrotnie – najpierw w 1922, następnie  w 1930 roku, gdy po raz ostatni widział się z Witkiewiczem (śladem tego spotkania jest portret przyjaciela sporządzony kredką przez Witkacego).

Stanisław Ignacy Witkiewicz (1885-1939) – w filmie grany przez Marcina Dorocińskiego

Stanisław Ignacy Witkiewicz, pisarz, malarz, dramaturg, wielki indywidualista i oryginał posługujący się pseudonimem „Witkacy”, był w swoim czasie jedną z najsłynniejszych osób  w Zakopanem i do dziś w polskiej świadomości kulturalnej łączy się z tą miejscowością. Autor „Szewców”, choć urodził się w Warszawie, ochrzczony został w 1891 roku właśnie   w Zakopanem. Na Podhalu spędził dzieciństwo, gdy dorósł, przez kilka lat mieszkał
w Krakowie jako student Akademii Sztuk Pięknych, po studiach zaś powrócił w góry, by malować, pisać i przeżyć pierwszą wielką tragedię życiową. Narzeczona jego malarka Jadwiga Janczewska popełniła samobójstwo, a śmierć ukochanej doprowadziła Witkiewicza do poważnego załamania psychicznego skutkującego depresją i myślami samobójczymi.  Z tego kryzysu próbował wyciągnąć go jego przyjaciel Bronisław Malinowski, latem 1914 roku, zabierając pisarza na wyjazd do Australii. Ostatecznie Witkacego „wyleczyła” dopiero… wojna światowa. Wyniesione z niej doświadczenia sprawiły, że w dwudziestolecie międzywojenne wkraczał Witkiewicz już jako zupełnie inny artysta.

Tekst: BFP

Tegoroczny sezon kulturalny 2023 rozpoczęliśmy 5-tego stycznia wyjazdem do Opery Krakowskiej na koncert sylwestrowo-noworoczny p.t. „BAL w OPERZE”.

Teresa w autokarze wypełnionym do ostatniego miejsca przypomniała nam ubiegło-roczne wyjazdy na różnego rodzaju spektakle teatralne, przedstawienia operowe, koncerty, wystawy, wycieczki turystyczno-krajoznawcze, których aż trudno uwierzyć było  27.

W foyer  Opery Krakowskiej wystrojeni odświętnie, w kolorowych maskach nawiązujących do tradycji dawnych balów oczekiwaliśmy korzystając z dostępności teatralnej kawiarni na rozpoczęcie spektaklu.

Koncert rozpoczęła kilkudziesięciu osobowa orkiestra pod dyrekcją Piotra Sułkowskiego. Gospodarzem wieczoru była pani Bożena Zawiślak-Dolny a jej

goście „przybywający z różnych stron świata” prezentowali największe przeboje

ze znanych operetek, musicali , ulubione melodie filmowe i estradowe.

Solowe występy wokalne uzupełniał chór i balet Krakowskiej Opery wprawiając

widownię w doskonały, karnawałowy nastrój.

Mimo deszczu i zawieruchy dotarliśmy sprawnie do Tarnowa przed godz. 24-tą.