W pierwszy wrześniowy dzień 2023 r. grupa 50-ciu słuchaczy Uniwersytetu Trzeciego Wieku przy Akademii Tarnowskiej wyjechała na wycieczkę pod hasłem „Łemkowskim Szlakiem”. Już w trakcie podróży pan Łukasz – przewodnik – przybliżył nam historię i kulturę tego ludu, zamieszkującego kiedyś południowo-wschodnie tereny Polski, a dzisiaj po akcji wysiedleńczej „Wisła” w 1947 r. występującego bardzo nielicznie. Pierwszym miejscem które odwiedziliśmy była cerkiew w Powroźniku p.w. św. Jakuba Apostoła, obecnie przekształcona w kościół rzymsko-katolicki. Jest to obiekt z początku XVII wieku wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa Kulturowego UNESCO w 2013 r. Jego historię przedstawił miejscowy przewodnik pan Paweł. Pierwsza nieduża cerkiewka została wybudowana w 1601 r., a następnie rozbudowana w 1604 r. Kolejna rozbudowa miała miejsce w 1813 r. po jej przeniesieniu o 150 metrów, z poprzedniej lokalizacji w pobliżu rzeki, z uwagi na zagrożenie powodziowe, a pierwotna cerkiewka, dołączona do całości, pełni obecnie rolę zakrystii. Jej ściany pokrywają oryginalne cenne polichromie wykonane bezpośrednio na gołej desce, wyobrażające sceny ze Starego i Nowego Testamentu. W cerkwi zachował się XVIII-wieczny ikonostas z lat 1743-1744, chociaż jego główna dolna część została przesunięta w głąb na tylną ścianę, celem dostosowania świątyni do obecnej funkcji kościoła rzymsko-katolickiego i formy sprawowania obrzędu. Zachowały się też elementy poprzedniego ikonostasu z XVII w., obecnie wykorzystane w zbudowanych bocznych ołtarzach. Kolejne cerkwie, które odwiedziliśmy, to cerkiew w Leluchowie p.w. św. Dymitra oraz cerkiew w Dubnem św. Michała Archanioła. Obydwie pochodzą z XIX w. i obecnie pełnią funkcję kościołów obrządku rzymsko-katolickiego (stanowiących kościoły filialne parafii w Muszynie).  Leluchów to niewielka wieś licząca niewiele ponad 200 mieszkańców. Jeszcze mniejsza jest – oddalona o 3 kilometry – wieś Dubne, która liczy zalednie 40 mieszkańców, w tym 15 dzieci. Obie cerkwie, wybudowane w stylu zachodniołemkowskim, posiadają ikonostasy rokokowo-klasycystyczne z XIX w., a ich ściany zdobią polichromie figuralno-ornamentalne. Obie cerkwie, leżące na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej, od 1964 r. są wpisane na listę zabytków. Jako ciekawostka, warty odnotowania jest fakt obecności na poddaszu cerkwi w Dubnem siedliska zagrożonych wyginięciem nietoperzy – podkowców małych. W Krynicy mieliśmy czas wolny, który każdy wykorzystał na swój sposób – spacerując po uroczym kurorcie, odpoczywając w pobliżu fontanny, a także odwiedzając Muzeum Nikifora. Wyjazd należy zaliczyć do udanych, zwłaszcza, że pogoda dopisała – odwiedziliśmy ciekawe miejsca i obiekty, zdobyliśmy nowe wiadomości, jednocześnie relaksując się.

tekst Małgorzata Wielgus

zdjęcia Teresa Rakocińska, Małgorzata Wielgus