W dniu 4 grudnia 2024 r odbył się niezwykle interesujący wykład sędziego Tomasza Kozioła, zatytułowany „Sprawiedliwość w myślach nieuczesanych S.J. Leca”.
Spotkanie zgromadziło wielu Seniorów, którzy z uwagą wysłuchali głębokich rozważań nad filozoficznymi i prawnymi aspektami sprawiedliwości, inspirowanymi aforyzmami Stanisława Jerzego Leca. Prelegent wykazał się nie tylko ogromną wiedzą merytoryczną, ale także wyjątkową umiejętnością angażowania słuchaczy w trudne, choć fascynujące tematy.
- Ludzie mylą ustawodawstwo z prawodawstwem
Sędzia Kozioł wyjaśnił subtelną, aczkolwiek istotną różnicę między ustawodawstwem a prawodawstwem, wskazując, że ustawodawstwo to proces tworzenia przepisów prawa, natomiast prawodawstwo dotyczy ich treści i wartości, jakie za sobą niosą. Przytoczył przykłady, kiedy ustawy były zgodne z prawem, ale niekoniecznie ze sprawiedliwością, podkreślając, że nie każda litera prawa odzwierciedla wyższe idee etyczne. W tym kontekście zaznaczył, że nasza świadomość prawna wymaga większej refleksji nad tym, co tworzy fundamenty dobrego prawa.
- „Schodźmy z drogi Sprawiedliwości. Jest Ślepa.”
Ten przewrotny aforyzm stał się punktem wyjścia do refleksji nad metaforycznym przedstawieniem Sprawiedliwości jako Ślepej Bogini z opaską na oczach. Sędzia zwrócił uwagę, że „ślepota” Sprawiedliwości oznacza bezstronność, ale może też prowadzić do paradoksów, gdy prawa stosowane są bez uwzględnienia kontekstu czy moralności. Dyskusja dotyczyła również konieczności zachowania równowagi między „ślepą” sprawiedliwością a jej praktycznym wymiarem, który wymaga wrażliwości na realia życia i potrzeby społeczne.
- „Nie wiem, kto jest praworządny. Ja jestem prawożądny.”
Ta myśl Leca sprowokowała rozważania o różnicy między przestrzeganiem prawa a pragnieniem jego doskonalenia. Sędzia Kozioł wskazał, że praworządność to przestrzeganie ustalonych zasad, ale prawożądność odnosi się do głębszej, wewnętrznej potrzeby sprawiedliwości i moralnej słuszności. Podkreślił, że prawdziwie zdrowe społeczeństwo wymaga ludzi, którzy są nie tylko praworządni, ale także prawożądni, czyli aktywnie dążący do tworzenia i stosowania prawa opartego na zasadach etycznych.
Sędzia wyjaśnił również postrzeganie: Formuły Radbrucha – prawo kontra sprawiedliwość.
Jednym z kluczowych elementów wykładu była analiza Formuły Radbrucha, niemieckiego filozofa prawa Gustava Radbrucha. Formuła ta wskazuje, że prawo, które jest rażąco niesprawiedliwe, przestaje być prawem. Sędzia Kozioł omówił jej zastosowanie w praktyce, odnosząc się do przykładów historycznych i współczesnych, gdzie władza stosowała przepisy prawa w sposób sprzeczny z ideą sprawiedliwości. Przypomniał, że Formuła Radbrucha to ostrzeżenie przed bezkrytycznym podporządkowaniem się przepisom, które mogą naruszać fundamentalne prawa człowieka.
Podsumowanie
Wykład zakończył się refleksją nad rolą każdego z nas w budowaniu sprawiedliwego społeczeństwa. Sędzia Tomasz Kozioł podkreślił, że sprawiedliwość to nie tylko domena prawników, ale wspólna odpowiedzialność całej społeczności. Zainteresowani słuchacze zadawali liczne pytania, co świadczy o ich zaangażowaniu i ciekawości wobec omawianych tematów. Spotkanie było wyjątkową okazją do pogłębienia wiedzy i przemyśleń nad tym, co oznacza być „sprawiedliwym” w złożonym świecie prawa i moralności.
Wykład został bardzo wysoko oceniony przez uczestników za wysoki poziom merytoryczny i inspirujący charakter.
Tekst Maria Wantuch
Foto Marta Garwol
